सोलापूर :- उत्कटता, चिकाटी आणि उद्देशाच्या प्रेरणादायी कथेत, ८८ वर्षीय डॉ. महेश चोप्रा यांनी प्रसिद्ध पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर सोलापूर विद्यापीठातून पीएचडी मिळवली आहे. त्यांचे अभूतपूर्व संशोधन श्री अरबिंदोंच्या सॉनेटमधील आध्यात्मिक घटकांमध्ये खोलवर जाते, हे सिद्ध करते की बौद्धिक उत्सुकता आणि वैयक्तिक वाढ वयाच्या मर्यादेत मर्यादित नाही.
ही असाधारण कामगिरी शैक्षणिक कामगिरीच्या पलीकडे जाते – ती आयुष्यभर शिक्षण, आध्यात्मिक शोध आणि मानव-केंद्रित शिक्षणाच्या भावनेला मूर्त रूप देते.
साहित्य आणि आध्यात्मिक तत्वज्ञानाचा एक अनोखा मिलाफ
डॉ. चोप्रा यांचा डॉक्टरेट प्रबंध श्री अरबिंदो यांच्या काव्यकृतींमध्ये अंतर्भूत असलेल्या आध्यात्मिक विषयांवर केंद्रित होता, ज्यांनी त्यांच्या साहित्यात राष्ट्रवाद, योग आणि दैवी चेतनेचा मेळ साधला. पारंपारिक साहित्यिक विश्लेषणाप्रमाणे, या संशोधनात खोल तात्विक आणि आधिभौतिक दृष्टिकोन घेतला गेला, उच्च समजुतीचे प्रवेशद्वार म्हणून कवितेचे परीक्षण केले.
साहित्य आणि अध्यात्म यांच्यातील आंतरविद्याशाखीय संबंधांचा शोध घेऊन, डॉ. चोप्रा यांनी साहित्यिक विद्वत्तेला नवीन दृष्टिकोन दिले. त्यांचे कार्य बौद्धिक कठोरता आणि वैयक्तिक परिवर्तन दोन्ही समृद्ध करण्यासाठी शैक्षणिक प्रवचनात आध्यात्मिक अंतर्दृष्टी कशी एकत्रित केली जाऊ शकते हे दर्शविते.
शिक्षण आणि नेतृत्वासाठी समर्पित जीवन
त्यांच्या शैक्षणिक कामगिरीपलीकडे, डॉ. महेश चोप्रा हे शिक्षण क्षेत्रातील एक आदरणीय नेते आहेत. ते सध्या हे काम करतात:
डीएव्ही कॉलेज मॅनेजिंग कमिटी (सीएमसी), नवी दिल्लीचे संचालक
डीएव्ही इन्स्टिट्यूशन, सोलापूरचे स्थानिक सचिव
कशांपासून, डॉ. चोप्रा यांनी संस्थेच्या शैक्षणिक, प्रशासकीय, आर्थिक आणि सामाजिक विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. त्यांचे नेतृत्व मानवी मूल्ये, सक्रिय सहभाग आणि विद्यार्थी, शिक्षक आणि पालक यांच्याशी खुल्या संवादावर आधारित आहे.
त्यांचा दृष्टिकोन व्यवस्थापन व्यवस्थापनाच्या पलीकडे जातो – तो संबंधांचे संगोपन आणि सहानुभूती आणि समजुतीवर आधारित सहाय्यक शैक्षणिक वातावरण निर्माण करण्याबद्दल आहे.
आयुष्यभर शिक्षणाची शक्ती
८८ व्या वर्षी पीएचडी मिळवणे हा एक धाडसी संदेश देतो. वय कधीही महत्त्वाकांक्षेला मर्यादित करू नये. ज्या समाजात बौद्धिक प्रयत्न वयाबरोबर कमी होतात, तिथे डॉ. चोप्रा हे कुतूहल आणि दृढनिश्चय मजबूत राहिल्यास काय शक्य आहे याचे प्रतीक म्हणून उभे राहतात.
हा टप्पा वय-आधारित रूढींना आव्हान देतो आणि सर्व पिढ्यांच्या विद्यार्थ्यांना पुढील गोष्टी करण्यास प्रोत्साहित करतो:
शिक्षणाला आयुष्यभराचा प्रवास म्हणून स्वीकारा
वयाची पर्वा न करता स्वप्नांचा पाठलाग करा
सतत शिक्षणाद्वारे मानसिकदृष्ट्या सक्रिय रहा
“डॉ. चोप्रा यांचा प्रवास सिद्ध करतो की शिक्षण ही मनाची अवस्था आहे, जीवनाचा टप्पा नाही.” — दयानंद संस्थेतील एक प्राध्यापक सदस्य.
शिक्षणातील मानव-केंद्रित तत्वज्ञान
डॉ. चोप्रा यांचे सर्वात मोठे योगदान म्हणजे मानव-केंद्रित शैक्षणिक मॉडेलसाठी त्यांची वचनबद्धता. विद्यार्थ्यांना पाहिले, ऐकले आणि पाठिंबा मिळाला असे वातावरण निर्माण करण्यावर त्यांचा विश्वास आहे.
सर्व भागधारकांशी – विद्यार्थी, प्राध्यापक आणि पालकांशी – सातत्यपूर्ण संवाद राखून त्यांनी समावेशकता, भावनिक कल्याण आणि शैक्षणिक उत्कृष्टतेची संस्कृती घडवली आहे.
हे तत्वज्ञान शिक्षणाच्या दूरगामी विचारसरणीचे प्रतिबिंबित करते. जे शैक्षणिक कामगिरीला सामाजिक जबाबदारी आणि भावनिक बुद्धिमत्तेशी संतुलित करते.
संस्थात्मक विकासात बहुआयामी योगदान देणारे
डॉ. चोप्रा यांचे नेतृत्व अनेक आयामांमध्ये पसरलेले आहे:
अभ्यासक्रम आणि अध्यापन समर्थनाद्वारे शैक्षणिक विकास
प्रभावी व्यवस्थापनाद्वारे प्रशासकीय उत्कृष्टता
शाश्वत विकासासाठी आर्थिक मार्गदर्शन
विद्यार्थी आणि समुदायांशी सामाजिक सहभाग
त्यांच्या समग्र दृष्टिकोनामुळे संस्था केवळ शैक्षणिकदृष्ट्याच नव्हे तर सामाजिक आणि आर्थिकदृष्ट्याही भरभराटीला येते – ज्यामुळे ते भारतातील शिक्षक आणि प्रशासकांसाठी एक आदर्श बनतात.
पिढ्यांना प्रेरणा देणारी ओळख
त्यांच्या असाधारण कामगिरीच्या सन्मानार्थ, सोलापूर येथील दयानंद संस्थेचे प्राचार्य, प्राध्यापक आणि कर्मचाऱ्यांनी डॉ. चोप्रा यांच्या कामगिरीचा उत्सव साजरा केला. ही मान्यता केवळ वैयक्तिक यशाचाच गौरव करत नाही तर शैक्षणिक समुदायात प्रेरणा निर्माण करण्यासाठी उत्प्रेरक म्हणूनही काम करते.
अशा सार्वजनिक कौतुकामुळे आपल्याला शिक्षणात चिकाटी, उत्कृष्टता आणि आजीवन योगदानाचा सन्मान करण्याचे महत्त्व आठवते.
काळ आणि युगाच्या पलीकडे जाणारी एक कहाणी
डॉ. महेश चोप्रा यांचा शैक्षणिक आणि व्यावसायिक प्रवास केवळ वैयक्तिक विजय नाही – तो आशेचा किरण आहे आणि सर्वांसाठी एक उदाहरण आहे. बौद्धिक विकास, आध्यात्मिक चौकशी आणि दयाळू नेतृत्वासाठी त्यांची वचनबद्धता एक ट्रान्सफो सादर करते.